Chainlink là gì? Hướng dẫn dành cho người mới
Chainlink là một mạng oracle phi tập trung cho phép các hợp đồng thông minh tương tác một cách an toàn với dữ liệu và dịch vụ trong thế giới thực tồn tại bên ngoài các mạng blockchain. Với Chainlink, các hệ thống truyền thống hiện đang là sinh lực cho các nền kinh tế hiện đại có thể kết nối với ngành công nghiệp blockchain mới nổi để nâng cao tính bảo mật, hiệu quả và minh bạch trong các quy trình kinh doanh và xã hội.
Với việc tiền điện tử và công nghệ blockchain đang thu hút được sự chú ý mang tính xu thế và Chainlink đã tạo vị thế cho mình như một thành phần trọng yếu của nhiều ứng dụng blockchain, ngày càng có nhiều người tham gia vào ngành và đặt ra câu hỏi cơ bản: Chainlink là gì?
Để giúp những người mới làm quen với blockchain, hợp đồng thông minh và oracle, chúng tôi đã tạo ra bài hướng dẫn tổng quan dễ hiểu để giới thiệu về giá trị của mạng oracle Chainlink và cách mạng lưới này giúp công nghệ blockchain phát huy hết tiềm năng của mình. Hướng dẫn này sẽ đưa ra trường hợp về Chainlink bằng cách giải đáp ba câu hỏi chính:
Giải pháp giá trị cơ sở của blockchain và hợp đồng thông minh là gì?
Tại sao hợp đồng thông minh luôn có một hạn chế cố hữu mà Chainlink cần phải hỗ trợ giải quyết?
Giải pháp của Chainlink khai mở hết tiềm năng của các hợp đồng thông minh như thế nào?
Cách Blockchain loại bỏ rủi ro từ bên đối tác
Để hiểu đầy đủ tầm quan trọng của Chainlink thì điều quan trọng trước tiên là phải hiểu giá trị cơ sở của blockchain và hợp đồng thông minh. Thường thì, blockchain là một mạng máy tính phi tập trung thực hiện hoạt động tính toán và lưu trữ dữ liệu trong một sổ cái dùng chung. Blockchain khác với các hệ thống máy tính tập trung, truyền thống ở chỗ:
Không một cá nhân hay nhóm người nào nắm quyền kiểm soát.
Mọi người trên thế giới đều có thể gửi lệnh với quyền truy cập bình đẳng.
Không ai có thể giả mạo hoặc xóa các ứng dụng đang chạy trên blockchain và dữ liệu được lưu trữ trong đó.
Tất cả các giao dịch được xử lý theo thời gian được ghi lại trong một sổ cái không ngừng mở rộng.
Các giao dịch được thanh toán thông qua một loại tiền điện tử gốc.
Blockchain có được những đặc tính này là nhờ có hàng nghìn máy tính chạy cùng một phần mềm, xử lý các giao dịch giống nhau, lưu trữ cùng một dữ liệu và liên tục kiểm tra chéo lẫn nhau để đạt được cơ chế đồng thuận về những yếu tố hợp lệ tạo nên một mạng lưới. Tất cả các hoạt động của mạng lưới này được duy trì bằng tiền thưởng nhằm củng cố hành vi và cơ chế đồng thuận trung thực. Bằng cách xác thực và lưu trữ dư thừa các giao dịch trên một mạng phi tập trung lớn gồm những người tham gia được khuyến khích về mặt tài chính, blockchain sẽ khiến việc thao túng sổ cái dùng chung trở nên vô cùng tốn kém và phi thực tế.
Do đó, blockchain là hệ thống cực kỳ an toàn và đáng tin cậy trong việc tính toán và lưu trữ dữ liệu cho các quy trình liên quan đến hai hoặc nhiều bên độc lập. Lợi ích cơ bản của blockchain là giảm thiểu rủi ro từ bên đối tác — rủi ro mà một bên theo hợp đồng không đảm bảo thực hiện trách nhiệm của mình theo cam kết. Ví dụ: nếu có ai đó muốn thực hiện giao dịch kỹ thuật số với một người không quen biết, thì làm cách nào để họ quyết định ai là người gửi tiền trước, liệu họ có đủ tiền hay không và số tiền đó không thể được chi hai lần (thường gọi là vấn đề lặp chi)? Thông thường, người dùng sẽ thuê một bên thứ ba, chẳng hạn như một đơn vị xử lý thanh toán hoặc cơ quan thanh toán bù trừ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch hoặc phân xử tranh chấp. Tuy nhiên, blockchain đóng vai trò là một hệ thống có khả năng chống giả mạo, công chính và đáng tin cậy hơn trong việc xử lý giao dịch. Người dùng biết rõ rằng khi họ gửi một giao dịch đến blockchain thì blockchain sẽ thực hiện chính xác theo chỉ lệnh.
Lý do mà Bitcoin và các loại tiền điện tử khác nổi lên như một dạng tiền tệ mạnh mẽ chính là ở kiến trúc phi tập trung của blockchain: người dùng có thể tin tưởng rằng không một quản trị viên trung tâm nào có khả năng thổi phồng nguồn cung (giới hạn ở mức 21 triệu BTC) và cơ sở blockchain của Bitcoin cho thấy ai là chủ sở hữu Bitcoin nào đã được xác thực bởi hàng nghìn máy tính trên khắp thế giới. Ngoài ra, thiết kế phi tập trung của blockchain còn cho phép người dùng trao đổi giá trị trực tiếp, ngang hàng, không cần đến những người trung gian lưu ký có thể bòn rút phí và kiểm duyệt giao dịch và hơn hết, là cho phép người dùng nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản và dữ liệu của họ.
Tuy nhiên, blockchain có thể hỗ trợ nhiều trường hợp sử dụng hơn là đơn thuần chỉ chuyển và ghi nhận tiền trên sổ cái. Một số blockchain có tính lập trình cao cho phép tập hợp các lệnh rõ ràng hơn, cụ thể là thông qua các ứng dụng đang chạy trên mạng để kích hoạt các hành động dựa trên các sự kiện cụ thể, được xác định trước (nếu xảy ra sự kiện x, thì thực hiện hành động y). Ví dụ: nếu ngày mai Chuyến bay 777 bị hủy, thì hãy xuất khoản bồi thường bảo hiểm là $77; nếu không thì không phải chi trả. Các ứng dụng blockchain này, có thể xử lý phạm vi logic rộng hơn, gọi là “hợp đồng thông minh” và là chủ đề của phần lớn phát triển xung quanh blockchain kể từ khi được Ethereum đưa vào lần đầu trên quy mô lớn vào năm 2015.
Vấn đề: Hợp đồng thông minh có thể lặp lại rủi ro đối tác
Vấn đề là hợp đồng thông minh yêu cầu dữ liệu (ví dụ: thông tin khởi hành chuyến bay) để thực hiện các lệnh, nhưng hầu hết dữ liệu mà hợp đồng cần đến để số hóa và tự động hóa các thỏa thuận trong thực tế không được lưu trữ trên blockchain. Hợp đồng thông minh cũng không thể tìm nạp dữ liệu bên ngoài vì blockchain giống như hộp đen, tự thân không có khả năng kết nối với thế giới bên ngoài. Điều này có nghĩa là giá tài sản, tỉ số thể thao, cảm biến Internet of Things (IoT), dữ liệu web, hệ thống doanh nghiệp và vô số tập dữ liệu trong thực tế khác đơn giản là không có sẵn trên blockchain, dẫn đến hạn chế nghiêm trọng các loại hợp đồng thông minh mà nhà phát triển có thể tạo lập. Vậy làm thế nào để phát triển một thỏa thuận bảo hiểm chuyến bay khi không có dữ liệu về chuyến bay?
Cách duy nhất để đưa dữ liệu vào blockchain một cách hiệu quả là sử dụng một thành phần phần mềm gọi là “oracle” để nhập dữ liệu đó vào blockchain. Lúc đó, sẽ phát sinh thách thức là làm thế nào để thiết kế một cơ chế oracle có cùng các thuộc tính bảo mật và độ tin cậy của blockchain cơ sở để duy trì giải pháp giá trị cơ sở của hợp đồng thông minh, ví dụ như có độ tin cậy cao mà có thể tránh được rủi ro từ bên đối tác. Nếu sử dụng một oracle tập trung duy nhất đảm nhiệm việc nhập dữ liệu để kích hoạt hợp đồng thông minh, thì oracle đó sẽ có toàn quyền kiểm soát kết quả của hợp đồng thông minh. Điều này sẽ làm phát sinh một điểm lỗi nghiêm trọng gọi là vấn đề của oracle, khiến toàn bộ hợp đồng thông minh gặp rủi ro.
Giải pháp: Mạng oracle phi tập trung Chainlink
Chainlink là một mạng oracle phi tập trung được phát triển để cho phép các hợp đồng thông minh tự động chuyển dữ liệu giữa các blockchain và các hệ thống bên ngoài theo cách an toàn và tin cậy. Mạng sử dụng một mô hình tương tự như một blockchain, trong đó có một mạng phi tập trung gồm các thực thể độc lập (oracle) lấy chung dữ liệu từ nhiều nguồn, tổng hợp và cung cấp một điểm dữ liệu duy nhất được xác thực cho hợp đồng thông minh để kích hoạt việc thực thi, loại bỏ bất kỳ điểm lỗi tập trung nào.
Ví dụ, Chainlink cung cấp giá USD của tiền điện tử gốc ETH của Ethereum cho các blockchain thông qua Nguồn cấp dữ liệu giá ETH/USD, sử dụng nhiều node oracle và nguồn dữ liệu độc lập để lấy nguồn và cung cấp dữ liệu về giá (hình bên dưới). Sau đó, oracle giá ETH/USD có thể được một ứng dụng blockchain sử dụng để lấy giá ETH hiện tại khi dùng làm tài sản thế chấp để vay hoặc để trả thưởng cho dự đoán giá ETH trong tương lai.
Chainlink cũng hỗ trợ nhiều lớp bảo mật vượt trội hơn cơ chế phi tập trung để đảm bảo người dùng có thể tin tưởng vào mạng oracle:
Kiến trúc tổng quát — Chainlink là một khung linh hoạt phù hợp cho việc xây dựng và chạy các mạng oracle, có nghĩa là người dùng có thể xây dựng và/hoặc kết nối với các mạng oracle tùy chỉnh mà không phải phụ thuộc vào các mạng oracle khác.
Ký nhận dữ liệu — Các oracle của Chainlink sẽ ký nhận dữ liệu mà họ nhập trên chuỗi bằng một chữ ký mật mã duy nhất, cho phép người dùng chứng minh nguồn gốc của dữ liệu là từ một điểm node oracle cụ thể.
Dữ liệu chất lượng cao — Chainlink cung cấp hợp đồng thông minh với dữ liệu từ bất kỳ hệ thống bên ngoài nào bao gồm cả các nhà cung cấp dữ liệu cao cấp và cho phép các hợp đồng thông minh gửi lệnh đến các hệ thống khác, chẳng hạn như để thực hiện thanh toán trên một mạng lưới thanh toán truyền thống.
Blockchain bất khả tri — Chainlink có thể chạy thuần trên bất kỳ blockchain nào mà không phụ thuộc vào các blockchain khác, có nghĩa là Chainlink có thể hỗ trợ các blockchain công khai, blockchain doanh nghiệp, v.v.
Cam kết chất lượng dịch vụ — Chainlink cuối cùng sẽ cho phép người dùng định ra các điều khoản về nhiệm vụ mà oracle được yêu cầu trong các hợp đồng thông minh trên chuỗi, điều này có thể yêu cầu các điểm node oracle đặt một khoản tiền ký quỹ và khoản này sẽ được trả lại cho điểm node nếu họ thực hiện theo các điều khoản đã cam kết (ví dụ: dữ liệu được cung cấp đúng hạn).
Hệ thống danh tiếng — Hiệu suất trước đây của oracle Chainlink sẽ được công bố công khai thông qua dữ liệu có chữ ký trên chuỗi, cho phép người dùng chọn oracle dựa trên các chỉ số hiệu suất đã có như thời gian phản hồi trung bình, tỷ lệ hoàn thành, tiền ký quỹ trung bình, v.v. Các nhà điều hành node cũng có tùy chọn cung cấp dữ liệu bổ sung như danh tính, vị trí địa lý và chứng nhận của bên thứ ba.
Chainlink Market cho phép các điểm node liệt kê các tính năng chính về hoạt động của chúng, cũng như cho phép người dùng sử dụng các tính năng đó cùng với các chỉ số dữ liệu trên chuỗi.
Các tính năng tùy chọn — Chainlink cũng đang phát triển các phương pháp bảo mật tăng cường cho các tính năng như oracle và bảo mật dữ liệu, tính toán nâng cao của oracle, v.v.
Trường hợp sử dụng Chainlink
Nhờ đảm bảo độ tin cậy và bảo mật mạnh mẽ ngang bằng với blockchain nên ngày càng có nhiều hợp đồng thông minh tiên tiến hơn được tạo lập bằng oracle Chainlink. Mặc dù chúng tôi đã nêu 77 trường hợp sử dụng hợp đồng thông minh được kích hoạt bằng Chainlink, nhưng một số trường hợp chính là:
Tài chính phi tập trung (DeFi)
Nhiều sản phẩm tài chính truyền thống như cho vay, thanh toán, các sản phẩm phái sinh, vốn cổ phần bằng tài sản, v.v. đang được xây dựng trên blockchain bằng cách sử dụng các hợp đồng thông minh để tăng cường bảo mật và tính minh bạch cũng như giảm các rào cản gia nhập. Các ứng dụng DeFi này sử dụng Chainlink để định giá tài sản, truy cập lãi suất, xác minh thế chấp, v.v. cho phép các sản phẩm này thực hiện các chức năng như phát hành khoản vay theo giá thị trường, tự động hóa việc phát hành cổ tức và thanh toán hợp đồng quyền chọn.
Bảo hiểm
Hợp đồng thông minh cũng đang được tận dụng để tạo các hợp đồng bảo hiểm theo tham số trên blockchain. Chainlink hiện đang được sử dụng trong hoạt động sản xuất để cung cấp dữ liệu thời tiết cho thị trường bảo hiểm cây trồng Arbol, cho phép nông dân trên toàn thế giới có được bảo hiểm cây trồng theo tham số đơn giản chỉ bằng kết nối Internet, việc này được giải quyết một cách công bằng và kịp thời theo lượng mưa, nhiệt độ hoặc các yếu tố đánh giá khác mà hợp đồng bảo hiểm ấn định (ví dụ: nếu lượng mưa năm nay nhiều hơn x, thì phải chi trả khoản y).
Trò chơi
Các nhà phát triển cũng đang bắt đầu khởi chạy các ứng dụng chơi game dựa trên hợp đồng thông minh trên blockchain. Một trong những nền tảng quan trọng của nhiều trò chơi dựa trên blockchain là nguồn ngẫu nhiên để tạo ra các tình huống ngẫu nhiên trong trò chơi hoặc xác định người may mắn giành giải thưởng. Chainlink cung cấp một giải pháp ngẫu nhiên được gọi là Chức năng ngẫu nhiên có thể xác minh (VRF), tạo ra tính ngẫu nhiên và phân bổ cho hợp đồng thông minh theo cách mà người dùng có thể chứng minh đó là công bằng và không thiên vị, vì cả người chơi, người tạo lập trò chơi hoặc các thực thể bên ngoài đều không thể giả mạo hoặc thao túng tính ngẫu nhiên đó để tạo lợi thế cho họ.
Các hệ thống truyền thống
Một trường hợp sử dụng chủ yếu khác của Chainlink là cung cấp cho các hệ thống truyền thống như nhà cung cấp dữ liệu, mạng Internet of Things (IoT), trang web và doanh nghiệp một phương thức cung cấp dữ liệu và dịch vụ của họ cho bất kỳ mạng blockchain nào. Vì Mạng Chainlink là blockchain bất khả tri, nên các oracle của Chainlink đóng vai trò như một cổng tích hợp để kết nối cơ sở hạ tầng dữ liệu và kỹ thuật số hiện tại với bất kỳ/tất cả các mạng blockchain. Gần đây, trong báo cáo Diễn đàn Kinh tế Thế giới do Đồng sáng lập của Chainlink, Sergey Nazarov, đứng tên đồng tác giả, đã trình bày tiêu chuẩn công nghiệp về khả năng tương tác sử dụng các mạng oracle như Chainlink để kết nối các hệ thống truyền thống với các blockchain với tiêu đề Thu hẹp khoảng cách quản trị: Khả năng tương tác cho các hệ thống kế thừa và blockchain.
Đây chỉ là một số khả năng mà Chainlink cung cấp, cho phép các hợp đồng thông minh tương tác với dữ liệu và hệ thống bên ngoài với mức độ bảo mật và độ tin cậy cao. Kết quả cuối cùng là khả năng đối với các ứng dụng hợp đồng thông minh dựa trên blockchain để cho phép sử dụng trong nhiều trường hợp hơn trên nhóm thị trường đa dạng hơn.
Nếu blockchain là máy tính phi tập trung và hợp đồng thông minh là ứng dụng phi tập trung, thì Chainlink có thể được coi như một mạng Internet phi tập trung cuối cùng cho phép các hợp đồng thông minh tương tác với thế giới bên ngoài trong khi vẫn duy trì các cam kết cơ bản của công nghệ blockchain về tính bảo mật, tính minh bạch và sự tin cậy.
Các nguồn tài nguyên khác
Nếu mới làm quen với công nghệ blockchain và muốn tìm hiểu sâu hơn, bạn nên đọc loạt bài nâng cao kiến thức sau theo thứ tự:
Nếu muốn một tìm hiểu nội dung thiên về kỹ thuật hơn, bạn nên đọc Báo cáo chính thức của Chainlink, tài liệu dành cho nhà phát triển và xem Blog của Chainlink một loạt các loại tài nguyên.
Để cập nhật những tin tức và diễn biến mới nhất, hãy theo dõi các tài khoản mạng xã hội chính thức của Chainlink tại Facebook và Telegram.